Franciszek Schornak, patron Publicznej Szkoły Podstawowej w Skółrczu otrzyma pośmiertnie zaszczytny tytuł „Zasłużony Obywatel Miasta Skółrcz”. Uchwałę w tej sprawie podjęli radni na sesji Rady Miejskiej w Skółrczu dnia 26 kwietnia 2010 roku.

W 70 lat po śmierci Franciszka Schornaka nadal należy i warto przypominać jego życiorys, jego biedne dzieciństwo i bardzo pracowite lata dorosłe. Jego determinację w zdobywaniu wiedzy i przekazywaniu jej innym. Jego postać jest stale aktualnym i atrakcyjnym wzorem dla uczniółw. Franciszek Schornak udowodnił całym swoim życiem, że warto uczyć się i pracować. Na obrady Rady Miejskiej, podczas któłrej przewidziano głosowanie nad uchwałą w sprawie nadania Franciszkowi Schornakowi tytułu „Zasłużony Obywatel Miasta Skółrcz” przybył dyrektor Zespołu Szkółł Publicznych w Skółrczu i liczna grupa nauczycieli. Jeden z miejscowych nauczycieli, magister Paweł Nawrocki opracował życiorys Franciszka Schornaka, któłry opublikowany został na stronie internetowej szkoły.   

 

Bardzo trudne dzieciństwo
Franciszek Schornak urodził się 13 listopada 1857 r. w rodzinie małorolnego chłopa na Kaszubach, we wsi Szemud w pow. wejherowskim. Rodzicami jego byli: Jółzef Schornak i Barbara zd. Renachowska.
Los Franciszka Schornaka to przykład trudnego dzieciństwa. Mając 9 lat stracił oboje rodzicółw. Wychowaniem czworga sierot zajęła się babcia mieszkająca w Wejherowie, gdzie Franciszek zaczął uczęszczać do gimnazjum. Po śmierci babci 13-letni Franciszek zmuszony był przerwać naukę. Po odejściu ze szkoły musiał podjąć się opieki nad młodszym rodzeństwem. W celu uzyskania środkółw do życia wykonywał rółżne prace fizyczne. Najpierw był pastuchem bydła, potem terminował u stolarza. Mimo znacznego obciążenia pracą, swej edukacji nie ograniczał do nauki zawodu.

 

Przy smolnym łuczywie
Wieczorem w komółrce na strychu przy smolnym łuczywie młodociany samouk rozczytywał się w polskiej literaturze i poznawał historię Polski. Po pomyślnym zdaniu egzaminu na czeladnika rozpoczął samodzielną pracę. Wkrółtce rzucił stolarkę, aby podjąć naukę w Seminarium Nauczycielskim w Kościerzynie. Naukę zawodu nauczyciela kontynuował w Seminarium w Tucholi, któłre ukończył po licznych trudnościach. Następnie w latach 1885-1900 pracował jako nauczyciel w Linii i w Zelewie w pow. wejherowskim. W tym czasie zawarł związek małżeński z Otylią Kloka ur. wPołchowie w pow. puckim.

 

110 lat temu
W 1900 r. Schornak wraz z rodziną przenosi się na teren Kociewia, najpierw do wsi Osiek, gdzie w latach 1900-1905 pełni funkcję kierownikaszkoły. Od 1905r. przebywa już na stałe w Skółrczu, gdzie zdaje egzamin na kierownika szkoły średniej i otrzymuje tytuł rektora. Ten honorowy tytuł nadały mu władze szkolne w 1910r. z okazji 25-lecia pracy zawodowej. Został on potwierdzony po odzyskaniu niepodległości przez władze polskie. Schornak, będąc kierownikiem szkoły powszechnej w Skółrczu (1905-1929), dbał o rozwółj bazy dydaktycznej. Był m.in. inicjatorem budowy nowego gmachu szkolnego i budynku mieszkalnego dla nauczycieli. Obiekty te powstały w latach 1911-1917. 27.01.1920r. Schornak witał wkraczające do Skółrcza po 148 latach niewoli oddziały Wojska Polskiego. Z chwilą odzyskania niepodległości szkoła w Skółrczu uzyskała status 7-klasowej Szkoły Powszechnej. Schornak założył przy szkole mały ogrółd botaniczny z poletkami doświadczalnymi, a także aleją wysadzaną lipami. Jego pasją była rółwnież hodowla pszczółł. W szkole umieścił też część swoich zbiorółw etnograficznych i archeologicznych, któłre niestety zaginęły w latach okupacji.

 

Zakochany w kulturze regionalnej
W Skółrczu, obok intensywnej, wytężonej pracy pedagogicznej, angażował się bezinteresownie w działalność na rzecz miejscowej społeczności. Należał do kilku lokalnych stowarzyszeń społecznych i oświatowych, któłrym często przewodniczył. Był założycielem i organizatorem (a częściowo fundatorem) czytelni i biblioteki ludowej funkcjonującej w ramach TCL (Towarzystwo Czytelni Ludowych). Obok pracy zawodowej i działalności społecznej prowadził rozległe badania nad kulturą regionalną Kaszub, Kociewia i Borółw Tucholskich. Wakacje i chwile wolne od pracy poświęcał wędrółwkom po regionie, zbierał eksponaty, robił notatki i szperał po archiwach. Gromadził odnajdywane po latach malowaneskrzynie, kute przez kowali wiejskich widły, XIX-wieczne klucze z zamkami, odkopany przypadkowo w torfowisku miecz liczący 1200 lat i szereg innych ciekawych eksponatółw.

 

Przebogata publikacja
W latach 1920-1930 Franciszek Schornak współłpracował z pracownikami naukowymi i inteligencją pomorską, m.in. z Janem Patokiem, Teodorą i Izydorem Gulgowskimi, Franciszkiem Sędzickim, Leonem Heyke, a w szczegółlności z doktor Bożeną Stelmachowską z Uniwersytetu Poznańskiego (wyniki badań Schornaka zostały wykorzystane m.in. w jej pracy pt.: Rok obrzędowy na Pomorzu). Owocem wędrółwek, badań i kontaktółw naukowych był szereg prac Schornaka z zakresu etnografii, historii i archeologii Pomorza. Spośrółd nich najbardziej cenne były szkice o tematyce etnograficzno-historycznej pt.: Kaszuby i Kociewie oraz Kronika miasta Skółrcza, Kaszuby to szkic etnograficzno-historyczny drukowany w 1924r. wRodzinie Kaszubskiej [nr 15-22] w Wejherowie. (Rodzina Kaszubska była dodatkiem do Gazety Kaszubskiej). W szkicu tym Schornak zwrółcił przede wszystkim uwagę na rółżne zwyczaje i obrzędy. Szczegółłowo opisuje autentyczny fakt ucięcia głowy upiorowi-kobiecie na cmentarzu w Pucku ok. 1913r. Praca ta rółwnież była drukowana w Dzienniku Gdańskim w 1921r.Kociewie to szkic etnograficzno-folklorystyczny o charakterze popularyzatorsko-informacyjnym, któłry ukazał się na łamach Pomorza (dodatku literackiego Dziennika Gdańskiego) w 1922r. oraz w Dzienniku Starogardzkim w 1923r., a w 1924r. w oddzielnej publikacji wydanej w Poznaniu (dzisiaj nieosiągalnej). Autor w formie gawędy przekazał swą wiedzę o mało wółwczas znanym w Polsce regionie (jakim było Kociewie). Początkowa część szkicu jest dialogiem między przedstawicielami Kaszub iKociewia. Rozmółwcy noszą znaczące nazwiska - Kaszubowski i Kociewski. Każdy z nich mółwi swoim dialektem. Dalsza część to monolog Kociewiakółw wjęzyku literackim omawiającym granice, nazwę, język, wody, gleby i zatrudnienie mieszkańcółw Kociewia. Kronika miasta Skółrcza ukazała się tuż przed wojną. Wydana została nakładem autora w Wydawnictwie świętego Wojciecha w Poznaniu. Została ona zarekwirowana i zapewne zniszczona przez hitlerowcółw w 1939r.

 

Pracowita emerytura
W 1929 r., po 24 latach pracy w Skółrczu w charakterze kierownika szkoły,Schornak poszedł na emeryturę (kierownikiem szkoły został Antoni Sobacki). Nadal jednak był czynnym społecznikiem. Dalej prowadził skółrzecką bibliotekę ludową, któłrej poświęcił wiele czasu. Prowadził rółwnież pracownię introligatorską dla dzieci, gdzie naprawiano zużyte książki, któłre wypożyczano następnie do nauki najbiedniejszym. Był też utalentowanym ludowym rzeźbiarzem-samoukiem.
W latach 1931-1932 zasiadał w komitecie powiatowym TCL w Starogardzie Gdańskim w charakterze zastępcy prezesa. Współłpracował też z DziennikiemStarogardzkim, gdzie zamieścił m.in. opis herbu Skółrcza.

 

Pozostał w Skółrczu na zawsze
Z początkiem okupacji (1939r.) administracja niemiecka zabrała Schornakowi jego mieszkanie, w któłrym umieszczono gestapowca. Mimo podeszłego wieku emerytowany rektor był pod nadzorem władz hitlerowskich.
4 marca 1940r. ok. godz. 6:00 wybitny nauczyciel, etnograf i działacz kociewski ojciec siedmiorga dzieci zmarł. Pochowany został na Cmentarzu Parafialnym w Skółrczu. Bogata spuścizna rękopiśmienna, w tym prowadzony przez wiele dziesiątkółw lat (od dzieciństwa do śmierci) pamiętnik oraz księgozbiółr i kolekcja etnograficzna zostały zabezpieczone w dwółch skrzyniach i ukryte przez cółrkę Otylię Szczukowską na wsi (u Jatkowskichna Zajączku pod Skółrczem), gdzie uległy zniszczeniu w trakcie działań wojennych w 1945r.
W setną rocznicę urodzin Franciszka Schornaka szkołę, w któłrej pracował itworzył, Minister Oświaty nazwał jego imieniem, a Zarząd Głółwny Zrzeszenia Kociewskiego ufundował tablicę pamiątkową z podobizną Schornaka. Tablica ta znajduje się obecnie w holu wejściowym Zespołu Szkółł Publicznych w Skółrczu. Obok tablicy pamiątkowej ustawiono popiersie Franciszka Schornaka, dzieło jego cółrki Otylii Szczukowskiej.
Radni Skółrcza jednogłośnie podjęli uchwałę nadającą Franciszkowi Schornakowi tytuł „Zasłużony Obywatel Miasta Skółrcz”.